|
|
|
|
| auf Deutsch | in English | en français |
|
|
Polowy kociołek na rycinie 84 ("Żołnierze 17e regt de ligne") serii autorstwa braci Suhr. |
"Règlement sur le service de campagne, du 5 avril 1792." (Regulamin służby obozowej z dnia 5 kwietnia 1792) stanowił (Tit. 1):
"Instruction du ministre de la guerre, donnée en brumaire an 12" (Instruckcja Ministra Wojny, wydana w mies. Brumaire roku 12 [24 paździenika do 22 grudnia 1803]), dotycząca organizacji batalionowego obozu, wprowadzała następujące zarządzenia:
Autor nie mógł znaleźć żadnej informacji o wymiarach polowych kociołków przed 1807 r. Możliwe, że nie było ściśle przepisanego wzoru.
Prawdopodobnie używano kociołków, jakie były pod ręką na tyle duże, aby gotować w nich dla szesnastu ludzi. Dla przykładu, tuż przed kampanią 1806 roku, w dniu 15 września 1806 r. marszałek Davout, dowódca 3-go korpusu pisał z Paryża do generała Frianta komenderującego jedną z jego dywizji:
Przykład kociołka będącego w użyciu w 1807 lub 1808 r. jest widoczny na ilustracji po prawej. W 1806 r. 17e régiment de ligne był częścią 3-go korpusu Davouta.
Wymiary polowego kociołka zostały zebrane w przeznaczonej dla armii Królestwa Włoch, wydanej w 1809 r. pracy "Descrizione delle dimensioni degli effetti di vestito, fornimento, bardatura, piccolo equipaggio ecc., rilevate sui campioni stabiliti in virtù del § 5.°, articolo 15 del regolamento 1.° Luglio 1807" (Opis wymiarów elementów ubioru, sprzętów, uprzęży, drobnego ekwipunku etc., zdjętych ze wzorów wyprodukowanych zgodnie z § 5, artykuł 15 regulaminu z 1 lipca 1807 r., dot. administracji i rachuby korpusów.). Ponieważ armia Królestwa Włoch była zorganizowana podług wzorów francuskich oraz wobec braku innych dostępnych źródeł rekonstrukcję można oprzeć na tym tekście (s. 80 f.):
Polowy kociołek na zawiesiach z blachy [latta], 8 pollici 3 linee [22,341 cm] głęboki. Z tyłu 7 pollici [18,956 cm] w linii prostej, z przodu jest półowalny. Pomiędzy bokami 11 pollici 6 linee [31,142 cm]. Pomiędzy tyłem a przodem 8 pollici 3 linee [22,341 cm]. W odległości 6 linee [1,354 cm] od wierzchniej krawędzi, gdzie umieszczona jest pokrywa przebiega dokoła obręcz [condorcino] formowana z żelaznego drutu [filo di ferro] o 1 linea [0,226 cm] średnicy, zakrytego przylutowaną blachą.
Pokrywa [coperchio] z blachy, 2 pollici 3 linee [6,093 cm] wysoka.
Ucha [occhi] połączone dwoma końcami uchwytu są każde zamocowane trzema nitami [chiodi] zabitymi [ribattuti] z zewnatrz i od wewnątrz: przynitowana płytka [piastra inchiodata] blachy ma 2 pollici [5,416 cm] długości i 2/3 linee [0,15 cm] grubości. Górna jej krawędź jest 2 pollici [5,416 cm] szeroka, na dole płytka jest spiczasta. Małe wyboczenie [tondino] formuje ucho z blachy 7 linee [1,579 cm] szerokie i 2 linee [0,451 cm] grube.
Uchwyt [manico] polowego kociołka okrągły, żelazny, 26 pollici [70,408 cm] długości i 2 linee [0,451] grubości. Jego długość powinna odpowiadać długości obręczy mierzonej wokół, włączając uchwyty [prese] (w uchach) na obu końcach.
Uchwyt pokrywy żelazny, 6 pollici [16,248 cm] długości, 1 pollice [2,708 cm] szerokości, 1 linea [0,226 cm] grubości.Prawdopodobnie w 1815 r. lub niedługo potem w Dreźnie i Pirna została opublikowana mała kolekcja druków opatrzona tytułem: "Kriegsscenen aus den Jahren 1813 bis 1815, zur Erinnerung für ehemalige Krieger und zum Nachzeichnen und Illuminiren für kleine Leute, in 12 herrlichen Skizzen von Leopold Beyer." (Sceny z wojny lat 1813 do 1815, dla upamiętnienia walczących oraz do kopiowania i kolorowania przez maluczkich, w 12 wspaniałych rycinach Leopolda Beyera.). Kompletną serię można znaleźć na stronie Napoleon-Online.
Na dwóch z wymienionych rycin widać polowe kociołki o nerkowatym przekroju. Są wyższe, ale węższe od włoskiego modelu 1807. Nie wydają się posiadać pałąka, choć może to być przeoczeniem artysty. Pokrywie również brakuje uchwytu, ale zamiast tego posiada odłączaną rączkę.
Dobra strona nerkowatego przekroju objawia się podczas noszenia na plecaku; kociołek nie dotyka głowy lub czako niosącego.
|
| Po lewej kociołek przy ognisku. Żołnierz w głębi po prawej demonstruje, jak nosić marmite na górze plecaka. Wydaje się, że nie ma tu pokrowca. |
|
|
Tutaj wyraźnie widać kociołek zwyczajnie umieszczony w
ognisku, bez żadnej konstrukcji pozwalającej zawiesić go wyżej. Pokrywa kociołka z odłączaną rączką spoczywa na pierwszym planie, oparta o plecak. |
W 1813 r. w Paryżu została opublikowana 4-ta edycja "Manuel d’Infanterie ou Résumé de tous les Règlemens, Décrets, Usages, Renseignemens, propres à cette Arme. Ouvrage renfermant tout ce que doivent savoir les sous-officiers." (Podręcznik piechoty albo podsumowanie wszystkich regulaminów, zarządzeń, instrukcji i wskazań użytecznych dla tej broni. Praca zawierająca wszystko, co podoficer wiedzieć powinien.) Autorem pracy był Etienne-Alexandre Bardin (1774-1841). Piąta edycja ukazała się w 1814 r., opatrzona tytułem: "Cours d’Instruction â l’usage des élèves sous-officiers d’infanterie appelés à l’école de Fontainebleau, Définitivement arrêté par la Commission formée dans la Garde imperiale pour cette rédaction." (Kurs nauczania dla elewów podoficerów piechoty powołanych do szkoły Fontainebleau, ostatecznie zatwierdzony przez komisję utworzoną do jego redakcji przy Gwardii Imperialnej).
W obu edycjach podano identyczny opis (1813: s. 42, n°53. 1814: s. 244 f.):
Opis koresponduje z rysunkiem braci Suhr przedstawionym powyżej, na którym brakuje jedynie płóciennego pokrowca.
Z innej strony Beyer (patrz rysunek wyżej) pokazuje polowy kociołek noszony na górze plecaka. Metoda ta posiada taką zaletę, ze nie ogranicza ruchów człowieka maszerującego za niosącym marmite.
Pragnę wyrazić podziękowania dla Gabriele Mendella i Markusa Steina za udostępnienie niezbędnych źródeł, a także dla M. Middletona.