Do generała Moranda. Hamburg, 16 października 1811.

Otrzymałem, drogi Generale, twój list z 16-tego i pięć kopii twojego projektu dotyczącego nauki służby woltyżerskiej (tyralierskiej) we wszystkich oddziałach. Byłoby znakomicie zrealizować ten cel, wyślę je więc do wszystkich generałów dowodzących dywizjami piechoty, nakazując im wykorzystać pozostałą część sezonu na ćwiczenie w tym wszystkich kompanii. Dziękując ci, mój drogi Generale, proszę abyś wysłał kopię tego projektu, którego oryginał z pewnością zachowasz dla siebie, do każdego z twoich generałów i pułkowników, polecając na przyszłość stosowanie zawartych w nim instrukcji podczas ćwiczeń żołnierzy.

Kompanie woltyżerów są obeznane z tymi manewrami, więc z początku należy ćwiczyć kompanie centralne wspólnie z nimi tzn. mieszając fizylierów z woltyżerami.

Będę zobowiązany jeśli powiadomisz mnie o podjętych krokach i postępach w powyższych ćwiczeniach czynionych przez wojsko na zróżnicowanej nawierzchni, co może tylko pomóc w ich zrozumieniu żołnierzom tak samo jak oficerom.

Do generałów: Friant, Gubin, Dessaix, Compans i Barbanègre.
Hamburg, 16 października 1811.

Przyszliśmy do wniosku, że ogólnie szkodliwym było zbieranie określonej liczby żołnierzy po kompaniach do flankierów czy tyralierów i preferowano do tego celu całe kompanie.

Kompanie woltyżerów, które są elitą nie mogą zawsze spełniać powyższego zadania bez poważnych niedogodności, dlatego wydało mi się odpowiednim w wypadku innych kompanii mogących być użytymi do owej roli, wyćwiczenie ich w tym celu.

Ze względu na konieczność unifikacji paru metod, jakie mogą być zastosowane wysyłam ci, mój drogi Generale podsumowanie manewrów, które zachęcam przećwiczyć w podległych twoim rozkazom regimentach zarówno piechoty lekkiej jak liniowej. Chcę, abyśmy wykorzystali obecną porę roku do wyćwiczenia żołnierzy.

Przekaż tą instrukcję każdemu z dowódców pułków pozostających pod twoja komendą i po jednej dla każdego generała brygady; zaleć, aby nie robiono więcej kopii dla pozostałych.

Kompanie woltyżerów są dobrze obeznane z tymi manewrami, należy więc na początku ćwiczyć kompanie centralne razem z kompaniami woltyżerów, co oznacza przemieszanie fizylierów z woltyżerami.

Będę zobowiązany, jeśli powiadomisz mnie o podjętych krokach i postępach w powyższych ćwiczeniach czynionych przez wojsko na zróżnicowanej nawierzchni, co może tylko pomóc w ich zrozumieniu żołnierzom tak samo jak oficerom.

(Do generała Dessaix) Nie potrzeba, mój drogi Generale, żebyś wysyłał do 33 plp. kopię instrukcji przesłanej już generałowi Barbanègre, który przekazał ją dalej.

Przepis Musztry Woltyżerów czyli innej kompanii na miejscu woltyżerów użytej.

Kompania Woltyżerów czyli inna przeznaczona do poprzedzania kolumny w marszu lub ukrycia linii, skoro jej kapitan odbierze na to rozkaz, posunie się żywo o 200 kroków [130 m] naprzód na środek tego miejsca, które ma zasłonić. Gdy tam stanie, kapitan uformuje linię tyralierów jak następuje.

Artykuł 1.
Okryć czoło kolumny lub flankę linii.

Kapitan stanąwszy z kompanią w miejscu wzwyż oznaczonym, gdzie będzie miała zostać sekcja rezerwy, podzieli swoją kompanię na trzy sekcje i zakomenderuje:

Sections de droite et de gauche, par le flanc droit et le flanc gauche, à 100 pas [65 m] sur la droite et la gauche – marche.
[Sekcje prawa i lewa, w prawo i w lewo, na sto kroków naprzód, na prawo i na lewo – marsz.]

Na tę komendę porucznik i podporucznik poprowadzą sekcje, a sierżant starszy, dwóch sierżantów, dwóch kaprali i połowa doboszów lub trębaczy zostaną z kapitanem przy sekcji środkowej.

Gdy porucznik i podporucznik posuną się o 100 kroków [65 m] na prawe i lewe skrzydło, zatrzymają swoje sekcje i zakomenderują: Porucznik dowódca prawej sekcji:

Porucznik dowódca prawej sekcji:

1o  Premier et second rangs par le flanc gauche – gauche.
2o  à 15 pas [9,75 m] par file, prenez vos distances – marche.
[1. Pierwszy i drugi Szereg przez lewo-w le-wo.
2. Na odstęp 15-tu kroków, rotami – marsz.]

Podporucznik dowódca lewej sekcji:

1o  Premier et second rangs par le flanc droit – droite.
2o  à 15 pas [9,75 m] par file, prenez vos distances – marche.
[1. Pierwszy i drugi szereg przez prawo-w pra-wo.
2. Na odstęp 15-tu kroków, rotami – marsz.]

Na tę komendę roty 1-go i 2-go szeregu sekcji prawej i lewej wezmą swój odstęp o 15 kroków [9,75 m] jedna od drugiej tak daleko, aż się w środku z sobą zejdą.

Trzeci szereg, sierżant, kaprale i dobosz lub trębacz, zostaną w rezerwie przy oficerze.

Uwaga.

Te rezerwy są przeznaczone do dostarczania zastępców na miejscu ubywających w linii, do wzmocnienia punktów silnie atakowanych i na eskorty dla oficerów, które ich nigdy odstąpić nie powinny: te eskorty mające służyć za punkty zboru bądź w nacieraniu, bądź w cofaniu powinny być najmniej z 6-ciu ludzi.

Jeżeli podoficer będzie wysłany w celu dania rozkazów tyralierom powinien zawsze mieć z sobą 1-go żołnierza z rezerwy.

Skoro odstępy będą wzięte między rotami, porucznik i podporucznik rozkażą bić lub trąbić krok zwyczajny; na ten znak tyraliery posuną się o 100 kroków [65 m] naprzód.

Uwaga.

Tyraliery zawsze powinni maszerować po dwóch, aby się na wzajem wspierać; powinni jeden po drugim, a nigdy razem ognia dawać, tak aby jeden z nich miał zawsze karabin nabity.

Ile to być może linia tyralierów mająca okryć czoło kolumny powinna formować łuk koła, którego środkiem byłoby czoło kolumny.

Artykuł 2.
Zasłonić tył kolumny lub linię w cofaniu.

Też same dyspozycje co w Artykule 1-ym.

Uwaga.

W cofaniu się linii tyraliery powinni zostawać w dyrekcji równoległej od linii, kapitan nigdy nie powinien stracić z oczu kolumny lub linii; gdyby położenie miejsca przeszkadzało mu do jej widzenia, powinien tak rozstawić podoficerów lub żołnierzy, aby mu o wszystkich jej poruszeniach donosić mogli; krok tyralierów stosować się powinien do kroku kolumny lub linii.

Artykuł 3.
Zasłonić jedną flankę kolumny.

Też same dyspozycje co w Artykule 1-ym.

Uwaga.

Skoro się uformuje linia tyralierów, ci, tak jako i rezerwy maszerować powinni w dyrekcji kolumny obróciwszy się w prawo lub w lewo.

Artykuł 4.
Zasłonić jedną kompanią obydwie flanki kolumny.

Kapitan podzieli kompanię na dwie sekcje i zakomenderuje:

1o  Première section, en avant sur le flanc droit de la colonne – marche.
2o  Deuxième section, en avant sur le flanc gauche de la colonne – marche.
[1. Pierwsza sekcja naprzód na prawą flankę kolumny – marsz.
2. Druga sekcja naprzód na lewą flankę kolumny – marsz.]

Na tę komendę podporucznik uda się z pierwszą sekcją na prawą flankę o 100 kroków [65 m] od kolumny; porucznik z drugą sekcją, o takąż odległość, na lewą flankę.

Kapitan z sierżantem starszym, z 1-ym sierżantem, dwoma kapralami, [10-ma fizylierami] i połową doboszów lub trębaczy uda się za jedną z sekcji. Te gdy staną o 100 kroków [65 m] od kolumny, uformują linię tyralierów jak w Artykule 1-ym.

Uwaga.

Gdy tym sposobem flanki kolumny będą zasłonięte, kapitan z swoją eskortą uda się w miejsce najbardziej przez nieprzyjaciela zagrożone, skąd pośle rozkazy swemu porucznikowi i podporucznikowi bądź przez sierżanta z swojej eskorty, bądź za pomocą znaków trąby lub bębna.

Artykuł 5.
Odmiana kierunku.

Skoro oficerowie tyralierów postrzegą odmianę kierunku lub linii, powinni o tym ostrzec tyralierów za pomocą znaków trąby lub bębna i posyłając z rozkazami podoficerów dla zapewnienia się o uskutecznieniu poruszenia; sami zaś powinni udać się na punkt, gdzie odmiana kierunku ma się uskutecznić.

Artykuł 6.
Odmiana frontu.

Porucznik lub podporucznik uda się na oś obrotu, na której odmiana frontu ma być zrobiona; po czym rozkaże przez trąbę lub bęben póty dawać znak odmiany frontu aż zobaczy, że tyraliery uskuteczniają to poruszenie, jak przepisano. Kapitan z swoją rezerwą udawszy się na nowe miejsce, gdzie stosownie do odmiany frontu będzie miał znajdować się, przez wysłanych podoficerów przekona się o dokładnym uskutecznieniu poruszenia; drugi zaś z jego oficerów znajdować się będzie z swoją eskortą jako wsparcie przy tym skrzydle, które ma posunąć się naprzód.

Artykuł 7.
Marsz.

Woltyżerowie powinni być ćwiczeni nie tylko w kroku zwyczajnym, lecz także w regularnym biegu, ponieważ w biegu uskutecznić powinni odmianę kierunku, frontu i nacieranie chcąc opanować las lub wieś lub jakąkolwiek inną pozycję, gdzie mogą być bezpieczni od ataku jazdy.

Biegiem także cofać się powinni do swoich plutonów rezerwy gdy jazda atakować ich zechce, chyba żeby się schronić potrafili do jakiego dołu lub fosy albo za płot skąd bezpiecznie do jazdy strzelać by mogli.

W równinach tyraliery maszerować powinni w największym porządku, z najzimniejszą krwią i w cichości, nie strzelając na próżno i w pogotowiu do uskutecznienia wszystkich poruszeń, które im nakazane będą.

Wysłanie tyralierów dla okrycia flanki, czoła lub tyłu kolumny maszerującej w równinie otwartej ma za cel nie tylko odkrycie poruszeń nieprzyjaciela, lecz także aby tyralierów nieprzyjacielskich tak od piechoty jako i jazdy w takim zatrzymać oddaleniu, aby ich kule nie dosięgły kolumny.

Jeżeli równina, przez którą przechodzi kolumna jest gdzieniegdzie przedzielona parowami lub okryta wzgórkami i laskami, tyraliery powinni wnijść w parowy i przejrzeć je, powinni wnijść na wzgórki, obejść i przetrząsnąć laski.

Gdy natrafią na dom, dwór lub chałupę, kapitan pośle 1-go ze swoich oficerów lub sierżanta z dostateczną eskortą dla przejrzenia ich, a jeżeli spodziewać się należy, że tam nieprzyjaciel znajduje się, każe o tym natychmiast ostrzec dowódcę kolumny, ściśnie linię i wszystkie zachowa ostrożności, aby niespodzianie nie był atakowany.

Gdy tyraliery będą mieli przejść przez wieś, kapitan z swoją rezerwą maszerować powinien zewnątrz i stanąć w miejscu korzystnym, dopóki tyraliery nie przetrząsną wsi, do której główne wnijścia każe opanować przez swoich oficerów i ich eskorty, aby tyraliery w przypadku potrzeby do nich cofnąć się mogli.

Gdy tyraliery maszerują przez las lub przez położenie rowami i wąwozami przecięte lub okryte płotami itd. z największą tylko ostrożnością postępować powinni; gdy spotkają nieprzyjaciela, powinni się na niego zasadzić i korzystać z każdego przedmiotu, aby nad nim wziąć górę i przymusić go do ustąpienia z miejsca.

Gdy postrzegą nieprzyjaciela w zasadzce, potrzeba go obejść; wiemy zaś z doświadczenia, że ile razy w takim przypadku kilku odważnych ludzi wdrapało się na wierzchołek skały, rozwalin jakich lub okopu albo przeskoczyło za fosę, za którą nieprzyjaciel sądził się bezpiecznym, zawsze im się prawie udało wyrugować go i o znaczną przyprawić stratę.

W nacieraniu Oficerowie tyralierów nie tylko baczenie dawać powinni na poruszenie nieprzyjaciela i swego własnego wojska, lecz także z największą pilnością uważać mają wszystkie odmiany pozycji, z których korzystać by mogli bądź w utarczce na miejscu, bądź w cofaniu się, nie mniej wypada korzystać z każdej łatwości, która im się poda bądź do rzucenia małych mostów, bądź do okopania lub zasłonienia się naprędce, gdyby tego była potrzeba.

Artykuł 8.
Jak tyraliery wieś lub okop atakować mają.

Gdy linia tyralierów, wsparta swoimi rezerwami w wyżej opisanym porządku, postępuje frontem w celu atakowania wsi, okopu, dworu, lasku, wzgórka itd.

Spodziewać się należy, że nieprzyjaciel na całym swoim froncie atakowany rozwinie się, jak będzie mógł najobszerniej, aby wszędzie równy mógł dać odpór; lecz jeżeli komenderujący woltyżerami dwie mocne uformował sobie rezerwy i jeżeli da znak tyralierom biegiem posunąć się ku dwóm skrzydłom linii dla atakowania nieprzyjaciela z natarczywością w flankach i z tyłu i gdy oraz każe uderzyć jednej rezerwie z frontu, który nieprzyjaciel musiał osłabić dla wsparcia atakowanych skrzydeł, wątpić nie można, aby się nie otrzymało zupełnego skutku. Druga rezerwa powinna tylko krokiem podwójnym maszerować i nie inaczej atakować, chyba by tego widziała potrzebę dla wsparcia pierwszej rezerwy, ucierającej się z nieprzyjacielem.

Takiż sam atak może być uskuteczniony tym sposobem, że rezerwy uderzą na flanki nieprzyjaciela, gdy tymczasem linia tyralierów biegiem skupiwszy się w środku, natrze na nieprzyjaciela z frontu.

Uwaga.

Nie można nadto wprawiać tyralierów do zebrania się biegiem ze środka ku skrzydłom, a z skrzydeł ku środkowi.

[Operacja ta może dać duże korzyści w wielu okolicznościach; powinna być starannie przestudiowana przez oficerów.]

Artykuł 9.
Formacja przeciwko jeździe.

Rezerwy tyralierów powinny zawsze maszerować w największym porządku i być w pogotowiu do uformowania koła.

Gdyby rezerwa maszerując w szyku bojowym zagrożona była nagle od jazdy nieprzyjacielskiej, oficer zakomenderuje:

1o  En arrière à droite et à gauche, formez le cercle – marche.
[1. Wstecz w prawo i w lewo formuj koło – marsz.]

Na tę komendę skrzydła cofają się w tył, aż się z sobą zejdą.

Jeśli rezerwa znajduje się w kolumnie, oficer zakomenderuje:

2o  Serrez la colonne – marche.
[2. Zemknij kolumnę – marsz.]

Na tę komendę sekcje zamkną się w masę, roty prawe i lewe zrobią front ku nieprzyjacielowi, a tyraliery, którzy się z linii wrócą, staną na rogach kolumny.

Artykuł 10.
Przejście przez linie, czyli odmiana tyralierów.

Gdy kapitan osądzi potrzebę zmienić sekcję, która formuje linię tyralierów przez tę, która formuje rezerwę, pośle następnie po kilku ludzi na odmianę tyralierów, których zastąpionych do siebie ściągnie.

Porucznik i podporucznik dopilnują, aby ta zmiana porządnie, z ostrożnością i roztropnością uskutecznioną została.

Uwaga.

Oficerowie i podoficerowie, komenderujący małymi rezerwami lub eskortami powinni czuwać nad tym, aby linia tyralierów w największym postępowała porządku i w naznaczonym kierunku: powinni zagrzewać natarczywość w ataku i szybkość w marszu śpiesznym, utrzymywać w jednej mierze lub zwolnić krok, ile by tego osądzili potrzebę w cofaniu się, zatrzymać linię, skoro na to rozkaz odbiorą, nie pozwalać, aby żołnierze oddalali się pod pozorem odnoszenia rannych, do czego sam kapitan tylko rozkazy wydawać powinien.

Artykuł 11.
Znaki.

Poruszenie.	Znak trąby.	Znak bębna.
Rozwijanie.	Déployement.	La Breloque.
Zebranie się.	Ralliement.	Aux Drapeaux.
Cofanie.	Retraite.	Retraite.
Marsz w prawo.	Marche à droite.	La Grenadière.
Marsz w lewo.	Marche à gauche.	La Charge (trzy uderzenia).
Do ataku.	La charge.	La charge.
Marsz wolny.	Pas ordinaire.	Pas ordinaire.
Marsz szybki.	Marche précipitée.	La Charge (roulement).
Stanąć.	La Messe.	La Messe.

Nota.

Aby ile możności uniknąć omyłek i zamieszania w poruszeniach kolumny wojska i tyralierów potrzeba zalecić doboszom pułkowym, aby nie kazali bić w kolumnach marszu grenadierskiego ani trzech uderzeń do ataku póki kolumna ma na flankach tyralierów.

Wybrano umyślnie powyższe znaki spomiędzy przepisanych regulaminem dlatego, że te powszechnie są znane.