|
|
|
| auf Deutsch | en français |
"Règlement arrêté par le Roi pour l’Habillement & l'Equipement de ses Troupes" (Regulamin ustanowiony przez Króla dla umundurowania i wyposażenia jego wojsk) z 1-go października 1786 r. mówi:
Każdy podoficer, kapral lub wyznaczony na kaprala, grenadier, szaser i fizylier będzie nosił furażerkę [bonnet de police] dla oszczędności wykonaną ze skrawków nowych ubiorów i lepszych kawałków resztek starego umundurowania ; co do sukna jego obmiar w łokciach będzie w konsekwencji wyznaczał poniższy kosztorys ; czapka będzie sukienna, podszyta płótnem i wykonana w formie pokalu [pokalem];
z przodu będzie ozdobiona tarczką [plaque] również z sukna, pośrodku której będą przymocowane: dla grenadierów granat [grenade], dla szaserów trąbka [cor] i dla fizylierów kwiat lilii [fleur-de-lis], wszystkie w kontrastującym kolorze uniformu oraz takiej samej wysokości i wymiaru jak granaty, trąbki i lilie na jego wyłogach ; sama tarczka i otok czapki będą ozdobione lamówką w rzeczonym kontrastującym kolorze.
Góra będzie ozdobiona frędzlą [frange] z sukna w odpowiednim kolorze.
Otok [tour] będzie można dokoła zagiąć i opuścić dla osłonięcia uszu żołnierza w zimno czy słotę, poczym przyczepić pod brodą na haczyki i agrafy."Instruction pour servir à expliquer les principes d';après lesquels ont été executes les differents modèles de coiffure, habillement et équipement envoyés à chacun des regiments d'infanterie" (Instrukcja służąca objaśnieniu zasad, według których wykonano różne modele nakryć głowy, ubioru i ekwipunku rozesłane do każdego regimentu piechoty) z 1787 r., dodaje:
Przednia tarczka wycięta na 6 i pół pouce [17,6 cm] wysokości ; jej forma jest półkolista ; podstawa ma 9 i pół pouce [25,7 cm] długości.
Otok i tarczka podszyte są materiałem "cadis". Na sporządzenie czapki potrzeba około jednej szóstej [19,8 cm, jeden łokieć paryski – aune de Paris równy 1,188 m] sukna, jednej czwartej [29,7 cm] materiału. cadis i jednej ósmej [14,9 cm] płótna [szerokości] 7 ósmych [103,9 cm].
Zaobserwowano, że wszystkie powyższe wymiary zostały zdjęte przed uszyciem czapki, dlatego należy uwzględnić grubość szwów.| Żołnierze w Holandii, ca. 1794, wg Mellineta |
|
|
|
|
|
| Gwardia konna w Mannheim, w październiku 1795 |
|
|
|
|
|
|
|
"Instruction provisoire, à laquelle se confermeront les régiments des differentes armes, en attendant le reglement que sa majesté se propose de faire rendre incessamment sur l'habillement et l'equipement des troupes" (Instrukcja tymczasowa,do której dostosują się regimenty różnych rodzajów broni w oczekiwaniu na regulamin, jaki Jego Majestat przedłoży do wydania natychmiast odnośnie ubioru i wyposażenia wojsk’) z 1 kwietnia 1791 wprowadzi nowy typ furażerki:
jej szerokość będzie proporcjonalna do wielkości głowy ; będzie dwadzieścia jeden pouces [56,9 cm] wysoka, od dołu w klin, otok uniesiony.
Otok powinien mieć cztery pouces [10,8 cm] wysokości i posiadać przyszytą na płasko taśmę z sukna w kolorze dystynkcji, szeroką na sześć lignes [1,4 cm] w piechocie i artylerii ; w kawalerii będzie obszyty galonem nicianym lub wełnianym białym tej samej szerokości. Otok czapki będzie otwarty z przodu, opuszczany na uszy w czasie zimna lub słoty i zapinany pod brodąna agrafy.
Wycięcie z przodu będzie zakrywała tarczka z sukna o czterech pouces [10,8 cm] szerokości oraz czterech i pół pouce [12,2 cm] wysokości, w środku której przyszyty będzie granat z czerwonego sukna dla grenadierów, karabinierów i dragonów ; kwiat lilii z sukna w kolorze odpowiednim dla fizylierów, jazdy i huzarów oraz róg myśliwski dla szaserów pieszych i konnych.
Czapka będzie podszyta płótnem tylko wokół głowy: część tworząca klin powyżej otoczenia głowy nie będzie inna jak sukienna bez podszycia.
Na górnym końcu będzie ozdobiona frędzlą z sukna w połowie koloru czapki, w połowie koloru odpowiedniego w piechocie i artylerii oraz małym białym nicianym chwostem w kawalerii ; chwostki nie będą miały więcej jak dwadzieścia lignes [4,5 cm] wysokości.
Sześć pouces [16,2 cm] poniżej frędzli, będzie mocowany po lewej stronie zaczep, a czternaście pouces [37,9 cm] niżej agrafa służąca odpinaniu i przypinaniu klina czapki do otoku.Bardin w swoim "Mémorial de l'Officier d'Infanterie, présentant La Collection méthodique de tout ce que les Règlemens aujourd'hui en vigueur, et le Lois non abrogées, contiennent de particulier à cette arme, par l'auteur du Manuel d'Infanterie" (Notatnik oficera piechoty, prezentujący metodycznie zebrane wszystkie obowiązujące dziś regulaminy i nie uchylone przepisy dotyczące tej broni, podane przez autora Podręcznika piechoty), który ukazał się w Paryżu w 1809 r., dodaje (tom 2, strona 722, nota 3) à propos kwiatu lilii:
|
|
| Fechmistrze (Grenadierzy), ca. 1810, wg Martineta, pl. 263 | |
"Devis des étoffes et doublures nécessaries pour la confection de l'habillement complet d'un volontaire d’infanterie de ligne et d'un volontaire d'infanterie légère, avec les dimensions de chaque partie de l'habillement, et des effets de grand et petit équipement communs à chacun d'eux’ (Koszt materiałówi i podszewek niezbędnych do uszycia kompletnego ubioru ochotnika piechoty liniowej i ochotnika piechoty lekkiej, z wymiarami każdej części ubioru oraz elementów dużego i małego ekwipunku wspólnych dla każdego z nich) z 11 thermidora an 7 podaje model prostszy, bez taśmy lub galonu:
|
Dobosz 10e léger wg Verneta |
|
Grenadier wg Beyera |
|
Woltyżer wg Beyera |
|
Brzegi opuszczone, wg Beyera |
"Décret Imperial relatif à l'uniforme des troupes à pied" (Dekret cesarski odnośnie mundurów piechoty) z 19 stycznia 1812 r.:
28. Furażerka z sukna podobnego jak mundur sporządzona będzie z fragmentów starego umundurowania. Brzegi i szwy czapki będą ozdobione pasemkiem koloru dystynkcji.
Na czapkę będzie składał się otok z dołączoną opaską lub zagiętymi brzegami, emblemat oraz denko.
29. Otok czapki, posiadający te same wymiary u góry i u dołu, będzie 120 milimetrów (4 i pół pouce) wysoki.
Opaskę stanowiącą przedłużenie tyłu i boków otoku czapki będzie można opuścić dla osłonięcia uszu ;
uniesiony do góry tak rozumiany pasek będzie miał z tyłu tuż nad uszami 75 do 78 milimetrów (2 pouces 9 do 10 lignes).
w okolicy uszu opaska wydłuża się na dwie patki przechodzące naprzeciw spodu czapki podtrzymujące prosto zakończony pasek :
każda z patek w efekcie przechodzi przez otwór zrobiony w szwie denka.
Będą one miały u podstawy 80 milimetrów (3 pouces) szerokości, a 40 mm (18 lignes) na końcach.
Patka prawa będzie mieć guzik, a lewa otwór ; w ten sposób obie jednakowo dobrze można zapiąć pod szyją, gdy zagięty brzeg czapki będzie opuszczony.
Przedni ich brzeg, prostopadły do opaski będzie przylegać boczną krawędzią do emblematu przypięty pośrodku guzikiem z materiału umieszczonym 70 milimetrów (około 2 i pół pouce) od dołu czapki.
30. Emblemat będzie miał u dołu 190 do 210 milimetrów (7 do 8 pouces) szerokości. Będzie sięgał prostopadle do każdego boku na wysokość 65 milimetrów (2 pouces 5 lignes), ograniczony przez rondo mocowane 15 milimetrów (6 lignes) ponad paskiem łączącym otok z denkiem.
Emblemat będzie miał w swoim środku 130 milimetrów (4 pouces 9 lignes) wysokości ; będzie posiadał pośrodku numer regimentu z cyfr wyciętych z sukna odpowiedniego koloru. Cyfry będą miały 35 milimetrów (15 lignes) wysokości.
31. Denko lub wierzch czapki składać się ma z kawałka sukna wyciętego w okrąg mający szerokość 325 milimetrów (1 pied) ; marszczone podczas szycia powinno obejmować powierzchnię 250 milimetrów (9 pouces 4 lignes) :
w szwie zostanie umieszczony wąski pasek podobny do obszycia, przebiegający wokół pod rąbkiem formującym denko.
Denko czapki podszyte będzie płótnem, a wnętrze opatrzone w płócienną podszewkę, otwartą i zamykaną pośrodku ściągaczem.Składam podziękowania dla Bernarda Coppensa, Markusa Steina i Edmunda Wagnera za umożliwienie mi dostępu do tekstów źródłowych.